Uitdagingen 2020

Welkom bij de IABR–ZOOMBOX, een webapplicatie speciaal ontwikkeld voor de IABR om, samen met de film Droogte in de Delta, de resultaten van twee jaar onderzoek in het IABR–Atelier Droogte in de Delta te delen en toegankelijk te maken. De resultaten van het ontwerpend onderzoek zijn in de vorm van twee doorsneden van de Nederlandse delta in kaart gebracht, de delta in 2020 en in 2050.

We hebben ons land honderden jaren lang steeds slimmer ingericht op het zo snel en efficiënt mogelijk afvoeren van water vanuit het oogpunt van waterveiligheid en landbouwproductiviteit. Maar hoe water vast te houden om het te kunnen gebruiken als we het nodig hebben, dat is een onverwachte en compleet nieuwe uitdaging. Dat vraagt om een omslag in denken en handelen: van een vanzelfsprekend natte delta die haar water zo snel mogelijk moet afvoeren om droge voeten te houden, moeten we naar een delta die zoetwater kan vasthouden om erover te kunnen beschikken als we het nodig hebben.

Op de boven getoonde panoramische doorsnede van de Nederlandse delta zijn de verschillende problemen die het gevolg zijn van het zoetwatertekort ingetekend. We kijken richting Duitsland, Frankrijk en België, stroomopwaarts langs de Rijn, Maas en Schelde – in de verte zien we de Alpen. Op de doorsnede zien we hoe onze delta nu functioneert en welke problemen zijn ontstaan door klimaatverandering, zowel onder- als bovengronds.


Verschillen in laag en hoog Nederland
De Nederlandse delta bestaat uit een aantal deelsystemen met elk een kenmerkend bodem- en watersysteem en eigen landschappelijke eigenschappen. Het zoetwatertekort manifesteert zich daarom overal anders, met verschillende gevolgen, en dus de dringende noodzaak om diverse oplossingsrichtingen te onderzoeken. De lage delen van onze delta kampen vooral met zeespiegelstijging. Er komt meer druk vanaf de zee op het grondwater, waardoor de verzilting in de kuststreken toeneemt. Grotere delen van ons landbouwareaal zullen daardoor minder geschikt worden voor de huidige gewassen. Het is contra-intuïtief, maar watertekort vormt ook een bedreiging voor de waterveiligheid. Ongeveer een kwart van de Nederlandse waterkeringen bestaat uit veendijken. Deze bevatten veel water. Als dit water verdampt, kunnen veendijken bezwijken door inzakking of verschuiving. Een grote uitdaging op de hoger gelegen zandgronden van Nederland vormt de sterk dalende grondwaterstand als gevolg van langdurige droogte. Hierdoor neemt kwel, grondwater dat onder druk uit de bodem komt, af en vallen beken, sprengen, en vennen droog. Daar komt bij dat grond die eenmaal is opgedroogd, veel minder snel weer vochtig wordt. Als de kleine poriën in de grond eenmaal leeg zijn, loopt het water snel door de grotere scheuren naar beneden. De druk op het landgebruik is groot en de ruimteclaims van transitie-opgaven op het vlak van energie, water, voedsel en bebouwde omgeving voeren die alleen maar op. Maar als we deze opgaven verbinden en als hefboom gebruiken, liggen er ook veel kansen.


Op de tweede kaart, Oplossingen 2050 , zijn de verschillende oplossingen en koppelkansen voor het huidig zoetwatertekort ingetekend.


Met je touchpad of muis, of door de knoppen onder de kaart te gebruiken, kun je in- en uitzoomen. Ook kun je over de doorsnede bewegen om zo de uitdagingen in bepaalde gebieden te bekijken. Een toelichting verschijnt door op de icoontjes te klikken. Rechtsonder kan de legenda geraadpleegd worden.